Η εγκυμοσύνη και ο πρώτος χρόνος της ζωής του μωρού δεν είναι μόνο ιδιαίτερα σημαντικοί για το ίδιο το βρέφος αλλά ανοίγουν και για τους γονείς ένα παράθυρο νέων ευκαιριών, ένα πεδίο ψυχικής αλλαγής και εξέλιξης.
Την περίοδο αυτή έρχονται συχνά στην επιφάνεια αναμνήσεις και συναισθήματα του παρελθόντος, εμπειρίες από την δική τους παιδική ηλικίας και τη σχέση τους με τους δικούς τους γονείς. Έτσι, η απωθημένη ψυχική πραγματικότητα και άλυτες συγκρούσεις του παρελθόντος επανεμφανίζονται και μπορούν να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας.
Τότε, παρουσιάζεται μια ιδιαίτερη ευπλαστότητα στην ψυχική λειτουργία των νέων γονέων. Ακόμη, η έγνοια για το μωρό τους και το υψηλό τους κίνητρο να προσφέρουν στο παιδί τους ένα καλό περιβάλλον μεγαλώματος κινητοποιούν σημαντικές επαναδιαπραγματεύσεις και ψυχικές αλλαγές. Έτσι, η περίοδος αυτή προσφέρει μεταμορφωτικές δυνατότητες.
Επίσης, έρευνες αποδεικνύουν αλλαγές και στην νευροπλαστικότητα -τη δομή του εγκεφάλου- των μητέρων κατά την εγκυμοσύνη και τη λοχεία. Σύμφωνα με τη νευροβιολογία, οι αλλαγές στα νευρωνικά δίκτυα του εγκεφάλου αποδίδονται στις σημαντικές αλλαγές στα επίπεδα συγκεκριμένων ορμονών κατά την εγκυμοσύνη και τη λοχεία, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη της ‘μητρικής λειτουργίας’. Μάλιστα, έρευνες παρουσιάζουν πως οι αλλαγές αυτές παρατηρούνται και σε πατέρες αλλά και σε μη βιολογικούς γονείς που αναλαμβάνουν έναν φροντιστικό γονεϊκό ρόλο.
Οι αλλαγές σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου φαίνεται να οδηγούν σε αυξημένη εγρήγορση και ευαισθησία στα σήματα που στέλνει το μωρό (κλάμα, γέλιο, κλπ.) υπερ-επαγρύπνηση στους κινδύνους, ανάπτυξη ενσυναίσθησης, συναισθηματικής κατανόησης και κοινωνικών δεξιοτήτων. Η φύση προετοιμάζει τη νέα μαμά για να φροντίσει κατάλληλα το μωρό της, γεγονός που θα ενισχύσει την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού.
Ταυτόχρονα όμως, οι αλλαγές αυτές -μαζί με άλλους παράγοντες- μπορεί να κάνουν τους νέους γονείς πιο ευάλωτους σε αγχώδεις εκδηλώσεις και περιγεννητικές συναισθηματικές διαταραχές.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως η περίοδος αυτή είναι τόσο βαθιά και πλούσια σε ευκαιρίες και ταυτόχρονα ευαίσθητη. Οι νέοι γονείς χρειάζεται να πλαισιωθούν κατάλληλα ώστε να διανύσουν αυτή την ‘εύθραυστη’, γεμάτη προκλήσεις περίοδο, και να ‘επωφεληθούν’ από τις μοναδικές ευκαιρίες που τους προσφέρει.
Φανή Χονδρού, PhD, MSc
Ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια